විමර්ශනයේ අගය

ග්‍රීක දාර්ශනිකයෙකු වූ සොක්‍රටීස්ට ක්‍රිස්තු පූර්ව 399දී වස පානය කර මිය යන්නට සිදුවෙයි. ඒ එකල දේශපාලන අධිකාරියේ නියෝගය අනුවය. එයට විවිධ හේතු පැවතියද පොදු හේතුව වශයෙන් ගත හැක්කේ එකළ සමාජයේ මුල්බැසගෙන තිබූ විශ්වාසයන්ට වඩා වෙනස් මතයන් ඉදිරිපත් කිරීමය. 

ක්‍රිස්තුවර්ෂ 1450 - 1750 අතර කාල සීමාවේදී යුරෝපය පුරා යක්දෙස්සන් මර්දන රැල්ලක් පැතිර ගියේය. එහිදී පල්ලියේ ඉගැන්වීම් වලට පටහැණි යමක් ප්‍රකාශ කරන අධ්‍යයනය කරන සාකච්ඡා කරන ප්‍රචාරය කරන පුද්ගලයන් යක්ෂයා අදහන පිරිස් බවට නාමකරණය කොට ඔවුන් අල්ලා ප්‍රසිද්ධ ස්ථාන වල ඉදිකළ දර සෑයන් මත තබා පණපිටින් පුළුස්සා මරා දමන ලදී. මේ සම්බන්ධ කතාවක් සුප්‍රකට රොබින්හුඩ් රූපවාහිනී කතා මාලාවේ The Witch of Elsdon කතාංගයේ ඇතුලත් වේ. 

එහිදී ජෙනට් කාන්තාවකට විරුද්ධව නඩු විභාගයක් පැවැත්වේ. විනිශ්චයකාරවරයා නොටිංහැම්හි ප්‍රධාන පූජක හියුගෝ ද ඩුරේනෝ ය. අභිචෝදක ගිස්බන්ය. නඩු විභාගයේදී එක්තරා තැනක ජෙනට් නම් කාන්තාව එතැන සිටි තවත් කාන්තාවක් අමතමින් මම ඔබේ දරුවා සුව කළා නොවේද ඇයි මා වෙනුවෙන් කතා නොකරන්නේ වැනි යමක් කියයි. ගිස්බන් විසින් වහාම එය අර්ථ දක්වන්නේ රෝගී වූ දරුවෙකු සුව කිරීම දෙවියන්ගේ කැමැත්තට පිටින් යාමක් වශයෙනි. එම තර්කය පිළිගන්නා හියුගෝ ද ඩුරේනෝ පූජකවරයා එල්ස්ඩන්හි ජෙනට් නම් කාන්තාව යක්ෂයා අදහන තැනැත්තියක් බවත් ඒ අනුව වරදකරු බවත් තීරණය කරයි.

ඉතාලි ජාතික විද්‍යාඥයෙකු වූ ගැලීලියෝ ගැලීලිගේ (1564-1642) මතය වූයේ සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ කේන්ද්‍රය පෘතුවිය නොව සූර්යයා බවයි. එය එකල පෘතුවියේ පිහිටීම පිළිබදව කතෝලික පල්ලියේ පැහැදිලි කිරීම සම ඍජුව ගැටුණු ස්ථාවරයකි. මේ හේතුවෙන් එදා දේශපාලන හා ආගමික බලයෙන් ආඪ්‍ය කතෝලික පල්ලිය සූර්ය කේන්ද්‍රවාදය (heliocentrism) බැහැර කරන ලෙස ගැලීලියෝට බලපෑම් සිදුකරන ලදී. කෙසේ වෙතත් පල්ලියේ බලපෑම මත සූර්ය කේන්ද්‍රවාදය බැහැර කිරීම ප්‍රතික්ශේප කළ ගැලීලියෝ සිරගත කරන ලද බවත් ඔහුව සූර්ය කේන්ද්‍රවාදය බැහැර කිරීමට බල කරමින් වධ බන්ධනයට පමුණුවන ලද බවත් කියැවේ.

ප්‍රංශ දාර්ශනිකයෙකු සහ හාස්‍යෝත්පාදක නාට්‍ය රචකයෙකු වූ වොල්ටෙයා (1694 - 1778) එකළ ප්‍රංශයේ පැවැති දූෂිත පාලක පැලැන්තිය හා පාලක පැලැන්තියට ආගමට මුවා වෙමින් ආවඩන ලද පූජක පැලැන්තිය උපහාසයට ලක් කරමින් නාට්‍ය රචනා කරන ලදී. ඒ හේත-ුවෙන් ඔහුට රට හැර යන්නට පවා සිදුවෙයි. 

ලෝකය සෑම විටම ඉදිරියට ගොස් ඇත්තේ පවත්නා විශ්වාස පදනම් ප්‍රශ්න කිරීමෙනි. ඒවා විවේචනාත්මකව විමසීමෙනි. නව අදහස් නව සංකල්පනා නව සොයාගැනීම් බිහි වීමට පවත්නා පිළිගත් දෙය ඇත්තද නැත්තද යනුවෙන් ප්‍රශ්න කරමින් විමසීම හැර අන් ක්‍රමයක් නැත. නමුත් විචාරාත්මක විමසීම තමන්ගේ පැවැත්මට අභියෝගයක් ලෙස කල්පනා කළ ගතානුගතිකත්වය ජීවන වෘත්තිය කර ගනිමින් ජීවත් වන්නෝ ගතානුගතික සංකල්ප විචාරාත්මකව විමසීමට සෑම අවස්ථාවකම පාහේ එරෙහි වී ඇත. ගතානුගතිකත්වය රැකගැනීම සදහා ප්‍රචණ්ඩත්වය මුදා හැර ඇත. ඝාතනයන් පවා සිදුකර ඇත. 21 වැනි සියවසේ ලෝකය එයින් උගත යුතු පාඩම වන්නේ සමාජයේ ගතානුගතික සංස්ථාවල පවත්නා සුවිශේෂී අහංකාර මනෝභාවයයි.  

ඔවුන් ප්‍රකාශ කරන යමක් වේද එය දේව සත්‍යය ලෙස ගත යුතු බව මේ පිරිස් විශ්වාස කරති. අදහති. එය අන් අයද ඇදහිය යුතු බව සිතති. එසේ නොඅදහන්නවුන් මිත්‍යා දෘෂ්ටිකයන් බවටද සමාජ විරෝධීන් බවටද නාමකරණය කරති. නමුත් නොඅදහන්නවුන් සමග විවෘත සංවාද වලට එළැඹීමද බොහෝවිට ප්‍රතික්ශේප කරති. එසේ ප්‍රතික්ශේප නොකර වාද විවාද වලට එළඹෙන අවස්ථා වලදී තමා උපතේ සිට විශ්වාස කළ ඇදහිලි විශ්වාසයන්ට තර්කානුකූල මතවාදී ප්‍රහාර එල්ල වන කල ඒවා අපහාසයන් ලෙස ගනිති. අපහාසයන් ලෙස ගෙන එම මතවාද වලට තර්කයෙන් පිළිතුරු දී බිද හෙළනවා වෙනුවට තමන් වෙත ආරෝපණය කැරගෙන ඇති සමාජ දේශපාලන බලය යොදා විකල්ප මතවාද තර්ක මර්දනය කිරීමට ක්‍රියා කරති. එවන් විකල්ප මතවාද නැවත ප්‍රසිද්ධ සමාජයේ ප්‍රසිද්ධියේ කතා බහට ලක් නොවන තැනට පත් කිරීමට කළ හැකි සියල්ල කරති.

මෙයින් පෙනී යන්නේ කුමක්ද ගතානුගතිකත්වය තුල එල්බ සිටින්නන් තමන්ට ඇති සමාජ පැවැත්මේ පාදම ප්‍රශ්න කිරීමේදී එම පදනම් බිදී ගොස් සමාජ ධූරාවලියේ තමන් වැජබෙන ස්ථාන අහිමි වෙතැයි මහත් බියකින් පසුවන බවය. නමුත් යථාර්ථය වන්නේ තර්කයට සංවාදයට විමසීමට එළැඹීමෙන් සහ කාලානුරූප සංශෝධනයන්ගෙන් ඔවුන්ගේ දර්ශනයන් යාවත්කාලීන කරගැනීම ඒවායේම දිගුකල් පැවැත්මට හේතු වීමයි.

ගතානුගතික ඇදහිලි විශ්වාස දේව භාෂිතයක් ලෙස ගෙන ඒවා ප්‍රශ්න කිරීම විමසීම මානව සමාජය මුල සිටම බැහැර කළේ නම් අදද සූර්යයා පෘතුවිය වටේ යයි, ලෝකය පැතලි පීරිසියකි, මිනිසා ශිෂ්ටාචාරගත නොවෙයි, ශාරීරික ශක්තිවන්තයා නායකත්වයට සුදුස්සා වෙයි, ගින්දර විනාශකාරී දෙයක් ලෙසම පවතී, විදුලිය අකුණු වලදී පමණක් දකින්නට ලැබෙයි, වස්ත්‍ර ඇදීමෙන් තොරව මිනිසා හෙලුවෙන් සිටියි.