වනාන්තර ගවේෂණය සම්බන්ධ නවකතා බොහෝවිට කියවන්නා තාවකාලිකව එම වනාන්තරයට කැදවාගෙන යාමට සමත් වෙයි. එහි මගේ පළමු අත්දැකීම ශ්‍රීමත් ආතර් කොනන්ඩොයිල්ගේ The Lost World පොතය. එය චන්දන මෙන්ඩිස් විසින් සැගවුණු ලොවේ සවාරියක් නමින් අපූරුවට සිංහලයට නගා තිබියදී කියවන්නට ලැබෙනවිට මට වයස 10ක් හෝ 11කි. එය සැබැවින්ම ඇමේසන් වනයේ ගවේෂණයක් පිළබදව මා කියවූ පළමු කතාන්තරයයි. අද දක්වාම එහි අපූර්වත්වය සිතෙහි රැදී ඇතිවා පමණක් නොව විටින් විට ඒ පරණ පොත අතට ගෙන කියවන්නට මා පොළඹවයි.
එපමණක් නොව සර් රයිඩර් හැගාර්ඩ් විසින් අප්‍රිකානු වනාන්තර ආශ්‍රිතව ලියන ලද පොත්ද සිත තුල දැවැන්ත චිත්‍රපට ඉපදවීමට සමත් විය. නමුත් ඒ සියලු පොත් සතුට සුන්දරත්වය සාර්ථකත්වය තේමා කරගෙන ලියැවුණු Thriller ගණයේ සාහිත්‍ය කෘතීන් වේ. එනම් කුමන අභියෝගයකට මුහුණ දෙනු ලැබුවද කථකයා සහ ඔහුගේ පිරිසෙන් යටත් පිරිසෙයින් කියවන්නාගේ සිත් ගන්නා උදවිය පමණක් හෝ දිවි ගලවාගෙන අරමුණ ඉටු කරගැනීමට සමත් වෙති.
නමුත් ඇමේසන් ඇතුළු වනාන්තර පිළිබදව ඇති තතු දත්තන්ගේ අත්දැකීම් වලට අනුව කොනන්ඩොයිල් රයිඩර් හැගාර්ඩ් ඇතුළු රජකයන්ගේ ලියමන් වනාන්තර පිළිබදව යථාර්ථයෙන් බොහෝ දුරස් ඒවා වේ. එනම් වනාන්තරය සැබැවින්ම එකී පොත්වල විස්තර කෙරෙන පාරාදීසයන්ට වඩා බෙහෙවින් භයානකය. බියකරුය. මාරාන්තිකය.
ඇමේසන් වනාන්තරය සම්බන්ධයෙන් වන කතා කිහිපයක් මට අසන්නට ලැබී ඇත. එකක් නම් ඔබ වනාන්තරයේ ජීවත් වූවෙකු නොවේ නම් අත්‍යාවශ්‍ය ජීවිතයත් මරණයත් අතර ප්‍රශ්නයක් නිසා නම් මිස වනාන්තරයට ඇතුළු වන්නට එපා යන්නයි. එනම් ඇමේසන් වනාන්තරයට යනු කිසි සේත්ම විනෝදාස්වාදය සදහා චාරිකාවේ යෙදීමට සුදුසු වනගත පාරාදීසයක් නොවන බවය. එහි සෑම අගලක් පාසාම සෑම අදුරු අහු මුල්ලකම මරණය සැගවී ඇත. අති දැවැන්ත ඇනකොන්ඩාවෙකුගේ පටන් අගල් කාලක් පමණ වන කුහුඹුවෙකු දක්වා ඕනෑම සතෙකුට ඇමේසන් වනයේදී ඔබ වෙත මරණය ගෙන ආ හැකිය. උග්‍ර විෂ සහිත කුඩා පැළෑටියක් ස්පර්ශ වීමෙන් පමණක් ඔබ බැලීමට අප්‍රිය උපදවන තරමට මුළු ශරීරය ඉන්නන්ගෙන් වැසුණු රෝගියෙකු බවට පත්විය හැකිය.
ඇමේසන් වනාන්තරයේ සැගවීගත් රහස් වලින් තවමත් ලෝකයට හෙළිදරව් වී ඇත්තේ අංශු මාත්‍රයක් පමණි. ලොව පුරා විද්‍යාඥයන් තම තමන්ට අදාළ විවිධ ක්ෂේත්‍ර වලට වැටෙන පර්යේෂණ අරභයා ඇමේසන් වනයට නිතිපතා වැදෙති.
ජේම්ස් රෝලිංස්ගේ ඇමසෝනියා යනු ඇමේසන් වනාන්තරයේ සැබෑ බියකරු ස්වභාවය පිළිබදව යම් තාක් දුරකට සාධාරණ හෙළිදරව්වක් කරන කෘතියකි. දියුණු ලෝකයේ ඖෂධ සමාගම් විවිධ ලෙඩ රෝග මෙන්ම ඒවාට ප්‍රතිකාර සොයා ඇමේසන් වනාන්තරයේ සිදුකරනු ලබන ගවේෂණ මෙම ග්‍රන්ථයට විෂය වී ඇත. එහිදී සමාගම් අතර ඇතිවන තරගයේ ඇති ජුගුප්සාජනක ස්වභාවය මෙහිදී මැනවින් නිරූපණය කර තිබේ.
එවැනි ඖෂධ සමාගමක විද්‍යාඥයෙකු වන කාල් රෑන්ඩ් සහ ඔහුගේ කණ්ඩායම ඇමේසන් වනයේ සැගවී ගිය බලවත් ගෝත්‍රයක් වන බැන්-අලි සොයා වන වදින්නේ ඔවුන් සතු අද්විතීය වූ බලය සහ සුවකිරීමේ හැකියා පිළිබදව ඇමේසන් ගංගා දෙපස අනෙකුත් රතු ඉන්දියානුවන්ගේ කටකතා වලින් කුප්පන ලද කුතුහලය හේතුවෙනි. නමුත් කාල් රෑන්ඩ් සහ ඔහුගේ පිරිවර කිසිදු හෝඩුවාවක් නොමැතිව නවීන ලෝකයෙන් අතුරුදන් වී යයි. ඔවුන් සේවයේ යොදවන ඖෂධ සමාගම් මෙන්ම කාල් රෑන්ඩ්ගේ පුත් නේතන් රෑන්ඩ් පවා තම පියා පිළිබදව බලාපොරොත්තු අතහැර දමයි.
තත්වය එසේ තිබියදී කාල් රෑන්ඩ්ගේ කණ්ඩායම් සගයෙකු ඇමේසන් වනය අභ්‍යන්තරයේ පිහිටි කුඩා රතු ඉන්දියානු ගමකට පැමිණෙන්නේ ශරීරය පුරා විහිදුණු ගිණිය නොහැකි තරම් පිළිකා සහිතව වේ. ඔහු හේතුවෙන් කාල් රෑන්ඩ්ගේ කණ්ඩායම සොයා ඔහුගේ පුත් ආචාර්ය නේතන් රෑන්ඩ් ප්‍රමුඛ කණ්ඩායමක් වනයට වදිති.
නිවැරදි මං සළකුණු පසුපස ගොස් ප්‍රත්‍යක්ෂයෙන් මග සොයාගන්නවාට වඩා වාසනාව හේතුවෙන් මග සොයාගෙන ඉදිරියට යන ගවේෂණ කණ්ඩායමට ගමන පුරා නැවතත් නැවත නැවතත් ආපසු හැරීමට පොළඹවනසුළු අන්දමේ අවාසනාවන්ත තත්වයන්ට මුහුණ දීමට සිදුවේ. කතාවේ ආරම්භයේ පටන්ම කියවන්නාගේ සිත් ගන්නා චරිත පවා මරණයට පත් කරවීමට රචකයා දෙවරක් නොසිතයි.
ඒ සියළු අපහාසුතා වලට මුහුණ දෙමින් අවසානය කරා ගමන් කරනා නේතන් රෑන්ඩ්ගේ කණ්ඩායම අවසානයේ ඔවුන් අපේක්ෂා කරන ලද ගමනාන්තයට ළගා වීමට සමත් වෙති. නමුත් එහිදී ඔවුන්ට මුහුණ දීමට සිදුවන්නේ කිසිදා අපේක්ෂා නොකළ අන්දමේ භයංකාරත්වය මුසු පාවාදීමේ අදුරට යටවූ අත්දැකීම් සමුදායකට වේ. එය නූතන මිනිසාගෙන් වෙන්ව ආරක්ෂිතව පිහිටි හෝමෝ සේපියන්ගෙන් ඔබ්බට පරිණාමය වෙමින් පැවැති වෙනම මානව ශිෂ්ටාචාරයකි. එම ශිෂ්ඨාචාරය ස්වභාවධර්මය හා බැදී පවතින ආකාරය අපූර්ව වේ.
කතාවේ අවසානය සිතට යම්කිසි සතුටක් ගෙන ආවද ඒ සමගම කණගාටුවක් ඉපදීමද නොවැලැක්විය හැකිය. යම් මානව කණ්ඩායමක් හෝමෝ සේපියන් අභිබවා පරිණාමය වීම අභියෝගයක්ය යන කල්පිතයේ රචකයා පවා එල්බ සිටින බව පෙනේ. එබැවින් ස්වභාවධර්මය හා තදින් බැදුණු ශිෂ්ටාචාරයක මිනිසුන් නූතන ශිෂ්ටාචාරය හා නොගැලපීම මතම මිහි මතින් අතුගා දැමිය යුතු යන දෘඪ ස්ථාවරයේ රචක ජේම්ස් රෝලිංස් එල්බ සිටින්නේද යන උභතෝකෝටිකයට මෙහිදී මැදි වීමට සිදුවෙයි.
